Xử lý nghịch vụ sầu riêng là một trong những giải pháp mang lại hiệu quả cao nhất cho các vùng trồng ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long vì né được vụ thuận ở miền Đông, Tây nguyên do sản lượng lớn. Do đó, những năm gần đây nông dân có rất nhiều giải pháp và áp dụng khá thành công trong việc điều khiển cây sầu riêng ra hoa theo ý muốn bằng cách xử lý hóa chất kết hợp đậy mủ mô, liếp và bơm cạn nước trong mương vườn.

Đậy mủ xử lý nghịch vụ.

Tuy nhiên, trong quá trình xử lý nghịch vụ cũng còn vấn đề mà nông dân gần như không khắc phục được đó là hiện tượng thui mắt cua sầu riêng (đen mầm hoa) làm cho sầu riêng rất khó ra hoa, nếu có được cũng chỉ lác đác một vài hoa trên cành.  
 

Mắt cua sầu riêng bị thui.

Khảo sát thực tế trong năm 2018, việc xử lý ra hoa nghịch vụ khá thành công từ tháng 5 đến đầu tháng 8 âm lịch, hơn 90% vườn xử lý trong thời gian này đều ra hoa đạt và vượt yêu cầu. Và từ mùng 10 tháng 8 âm lịch đến nay cũng có hơn 90% vườn đang xử lý đều bị hiện tượng lên sáng mắt cua rồi sau đó bị đen lại, cây không ra hoa được.

Giải thích hiện tượng này, nhiều chuyên gia cho rằng sầu riêng sau khi hình thành mầm hoa sẽ trở về trạng thái ngủ trong một thời gian nhất định sau đó mới phát triển thành hoa, còn muốn cho ra hoa sớm hơn cần phải được đánh thức bằng thioure hay một số chất kích thích sinh trưởng để thúc đẩy mầm hoa, nông dân đã áp dụng khuyến cáo này nhưng gần như không thành công.

Qua chia sẻ kinh nghiệm với nhiều nông dân và tham khảo các tài liệu có được cho thấy để cho cây sầu riêng ra hoa nghịch vụ cần phải thỏa mãn 03 yếu tố chính như:

(1) Dinh dưỡng phải thật đầy đủ, trong đó lân đóng vai trò thiết yếu để kiến tạo mầm hoa;

(2) Nhiệt độ giữa ngày và đêm phải có mức chênh lệch tương đối lớn (tối trời ôi bức, sáng sớm se lạnh);

(3) Gió phải thông ngọn.

Và thực tiễn những tháng vừa qua tiết trời khá phù hợp cho xử lý nghịch vụ nhất là gió mùa tây nam luôn thổi mạnh, nhưng đến mùng 10 tháng 8 âm lịch gió chướng lại hình thành kèm theo mưa chướng có khi kéo theo gió bấc làm cho hoa sầu riêng hầu hết đều bị thui đen sau khi lên được mắt cua khoảng 1-2 ngày. Lý giải vấn đề này, nông dân cho rằng đã nghịch tiết, trong đó gió đổi ngọn, chuyển mùa nên sầu riêng bị đen bông.

Việc làm nghịch vụ nghĩa là đã làm thay đổi điều kiện sinh trưởng và phát triển của cây trồng trong điều kiện thời tiết không thuận lợi như mưa, bão lũ… Và trong mùa nghịch vẫn có những thời điểm tiết thuận giúp cho cây sầu riêng ra hoa, khai thác yếu tố này nông dân đã khá thành công trong việc xử lý nghịch vụ.

Riêng hiện tượng đen bông đòi hỏi nông dân phải có nhiều kinh nghiệm và kinh qua thực tiễn với chính cây trồng trên khu vườn của mình. Khắc phục hiện tượng này, trước hết phải thực hiện hoàn thiện quy trình xử lý đảm bảo đầy đủ các yêu cầu ra hoa của cây sầu riêng.

Thứ hai, phải biết được những cây vượt trội trong vườn có khả năng ra hoa trong tiết trời nghịch vụ để theo dõi và điều khiển ra hoa. Thứ ba, khi có tiết ra hoa (cây trội xuất hiện mắt cua) thì áp dụng nhanh giải pháp kích ra hoa nếu không thì tiết nghịch trở lại mắt cua sẽ bị đen.
 

Mắt cua sầu riêng sáng.

Để biết mắt cua sáng lại khi có tiết thuận bằng cách cảm nhận tiết trời như nhiệt độ, ẩm độ, gió thông ngọn… và vào ban đêm dùng đèn pin soi dưới dạ cành sẽ thấy mắt cua sáng (dạ quang) thì tiến hành kích ra hoa bằng cách dở mủ tưới nước kết hợp bón phân NPK, phun phân bón lá thúc mắt cua… nhằm giúp cây ra hoa nhanh.

Đây cũng chỉ là kinh nghiệm ứng phó trong từng thời điểm đôi khi mức độ thành công cũng không cao, cần phải có những giải pháp căn cơ với đầy đủ các cơ sở khoa học để có tính bền vững hơn, nên rất mong các nhà khoa học sớm có các đề tài nghiên cứu giúp nông dân vượt qua trở ngại này nhằm góp phần ổn định thu nhập trong bối cảnh thời tiết còn nhiều thay đổi, sản xuất nông nghiệp luôn phải đối mặt với nhiều rủi ro, bất lợi.